Links zweeft een gevleugelde godheid in de lucht, zijn wangen bol van het blazen. Rechts komt een vrouw aansnellen met een wapperende lap rode stof in de handen. Hun aandacht is gericht op een naakte vrouw in een enorme schelp die kuis haar lange blonde haar voor haar kruis houdt. Deze beschrijving past perfect bij Botticelli’s Geboorte van Venus, een van de meest geparodieerde schilderijen in de kunstgeschiedenis. En daar is helemaal niks mis mee. Tot afgelopen zomer dan, toen de pornowebsite Pornhub de Italiaanse pornoactrice la Cicciolina had gecast voor de rol van de klassieke godin van de liefde.

Voor de Uffizi, waar het schilderij hangt, ging de associatie tussen ‘hoge’ kunst en pornografie – impliciet dus iets ‘laags’ – te ver. Inmiddels is de Venus van Pornhub verwijderd, samen met het grotere project om oude kunst onder de aandacht te brengen. Nog preutser kan ook: borsten in beeld zijn voor Facebook wel zo’n doorn in het oog dat een foto van de 30.000 jaar oude Venus van Willendorf werd verwijderd. Het Kunsthistorisches Museum in Wenen was deze extreme vorm van censuur wel zo moe, dat ze uit protest een pagina op OnlyFans openden. Deze site is vooral bekend van sekswerkers die hun werk digitaal doen – inmiddels in het gezelschap van werken van Rubens.

Kunst en porno, het lijkt een lastige combinatie, misschien wel omdat er een gevoel is dat de twee elkaar zouden moeten uitsluiten. Dat ligt een stuk genuanceerder. De Venus van Urbino werd door de eerste eigenaar simpelweg ‘de naakte vrouw’ genoemd, en masturbeert ze niet gewoon? Frankrijk was in de zeventiende eeuw de bakermat van de erotische literatuur, en die werd enthousiast geïllustreerd. Door de uitvinding van de fotografie werd pornografie ineens toegankelijk voor een groot publiek, en dat gebeurde ook. Moderne kunstenaars vragen zich af waar de kunst eindigt en de porno begint, denk aan Seven Figures van Bruce Nauman: zeven mensen van neon die seks met elkaar hebben. Te zien in het Stedelijk Museum in Amsterdam.

U volgt de lezing thuis op uw computer of tablet en ziet de afbeeldingen die u anders in de zaal zou zien. U hoort de spreker en kan hem desgewenst ook zien. Bovendien bestaat de mogelijkheid tot het stellen van vragen.

De lezing wordt gegeven door Wouter Maas, MA.